Φαρμάκης, Ιωάννης

(Μπλάτσι, Δυτική Μακεδονία 1772 – Κωνσταντινούπολη 1821). Φιλικός και οπλαρχηγός. Στην ιδιαίτερη πατρίδα του κατείχε το αρματολίκι της περιοχής και από την οικογένειά του (των Χατζή Φαρμάκηδων) προέρχονταν οι δημογέροντες του χωριού. Μετά την απόπειρα του Αλή-πασα των Ιωαννίνων να επιβάλει εκεί την κυριαρχία του (1795), ο Φ. έστειλε την οικογένειά του στις Σέρρες και ο ίδιος πέρασε στον Όλυμπο, όπου συνεργάστηκε με τον Θεσσαλό αρματολό και επαναστάτη Θύμιο Βλαχάβα. Λίγα χρόνια αργότερα βρέθηκε στα Επτάνησα, όπου συνεργάστηκε με τον Καποδίστρια και με τους Ρώσους εναντίον του Αλή-πασά και των Γάλλων (1799 και εξής), έπειτα στην κεντρική Μακεδονία –όπου ανέλαβε το αρματολίκι της Καλαμαριάς (Χαλκιδική)– και το 1816 στην Πετρούπολη. Έναν χρόνο αργότερα και ενώ βρισκόταν στην Οδησσό, μυήθηκε από τον Εμμανουήλ Ξάνθο στη Φιλική Εταιρεία, λαμβάνοντας από το 1818 τη θέση του «Αρχηγού των Αφιερωμένων». Ο Φ. εργάστηκε για τη διάδοση της Εταιρείας στην Κωνσταντινούπολη (1818), στις Σέρρες (όπου μύησε και τον αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο), στο Άγιο Όρος (όπου μύησε τον επίσκοπο Αρδαμερίου Ιγνάτιο και ενημέρωσε για τα σχέδια της Φιλικής τον εκεί πατριάρχη Γρηγόριο E’, που ασκήτευε) και στη Θεσσαλονίκη. Στα τέλη του Ιουλίου του 1819 μετέβη στο Βουκουρέστι, αναλαμβάνοντας ανώτερη δημόσια θέση στην αυλή του ηγεμόνα της Βλαχίας Αλεξάνδρου Σούτσου, μαζί με τον Γεωργάκη Ολύμπιο, στενό φίλο και πιστό του συνεργάτη. Μετά την έκρηξη της Επανάστασης στις ηγεμονίες (Φεβρουάριος 1821), ανέλαβε την ευθύνη των επιχειρήσεων στο Ιάσιο της Μολδαβίας. Ύστερα όμως από την καταστροφή στο Δραγατσάνι, ο Φ. και ο Ολύμπιος αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν με τους άντρες τους, πρώτα προς τα αυστριακά σύνορα και έπειτα προς τα Καρπάθια, προς τη μονή του Σέκου, όπου και τελικά οχυρώθηκαν, με σκοπό να καταφύγουν αργότερα στη ρωσοκρατούμενη Βεσσαραβία. Στη μονή Σέκου ο Φ., ο Γεωργάκης Ολύμπιος και 350 σύντροφοί τους (Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι και Ρουμάνοι) δόξασαν την αποτυχημένη Επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες με πρωτοφανή ηρωική άμυνα. Τελικά, ύστερα από αλλεπάληλες επιθέσεις πολλαπλάσιων τουρκικών δυνάμεων, ο Ολύμπιος ανατινάχθηκε αφού πυροδότησε την πυριτιδαποθήκη στο καμπαναριό του μοναστηριού, ενώ ο Φ., μετά την εξάντληση των εφοδίων του, δέχτηκε την παράδοσή του με όρους. Οι όροι τελικά δεν τηρήθηκαν εκ μέρους των Τούρκων και του Αυστριακού μεσολαβητή τους Βολφ, οι υπερασπιστές του Σέκου σφάχτηκαν και ο Φ., αφού οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, καρατομήθηκε.